1. Nguyên nhân
Cho gia súc làm việc nhiều giờ dưới trời nắng gay gắt, nhất là vào các thời điểm từ 11 giờ trưa đến 2 – 3 giờ chiều.
Nhốt tập trung gia súc ngoài trời nắng, không có bóng cây.
Vận chuyển gia súc, gia cầm trên tàu, xe không có mái che trong thời gian dài.
2. Triệu chứng
Triệu chứng khi bò bị cảm nắng
Giai đoạn đầu: Khi bệnh mới phát:
- Con vật có biểu hiện choáng váng, đi đứng siêu vẹo; kiểm tra niêm mạc mắt tím bầm, da khô, gia súc có biểu hiện khó nuốt.
- Con vật sốt cao 40 – 41,5 0C,
- kiểm tra thấy gia súc thở khó, tần số hô hấp và tim mạch tăng, đồng tử mắt lúc đầu dãn rộng, sau đó thu hẹp rồi mất phản xạ.
Giai đoạn sau: Bệnh tiến triển nặng hơn.
- Bệnh súc có biểu hiện co giật, điên cuồng, sợ hãi; mắt đỏ ngầu, lồi ra ngoài; mạch nhanh và yếu.
- Gia súc ngày càng khó thở, thở giật cục; sau cùng đổ ngã tự nhiên, hôn mê, co giật mất phản xạ rồi chết.
- Gia súc chết với các bệnh tích sung huyết não, màng não, các cơ quan nội tạng sung huyết, xuất huyết.
Triệu chứng khi bị cảm nóng
Giai đoạn đầu:
- Con vật thở nhanh, toàn thân vã mồ hôi, đồng tử mắt dãn rộng.
- Kiểm tra thấy tim đập nhanh, thân nhiệt tăng, niêm mạc mắt sung huyết, đỏ ửng, các mạch quản nổi rõ.
Giai đoạn sau:
- Con vật rất khó thở, hóp bụng để thở.
- Con vật có hiện tượng co giật cơ môi, cơ nhai, nôn mửa.
- Con vật điên cuồng, hôn mê, co giật rồi chết,
- Khi chết sùi bọt mép, có khi lẫn máu. Kiểm tra thấy máu khó đông, màng não, phổi bị sung huyết và phù.
3. Chẩn đoán phân biệt
Bệnh rất dễ phát hiện, thường chỉ cần căn cứ vào các triệu chứng kể trên và hoàn cảnh gia súc, gia cầm đang ở ngoài nắng trong thời gian khá lâu.
Tuy nhiên, cần lưu ý một số bệnh như viêm não tuỷ, ngộ độc cấp tính … ở thể cấp tính cũng kèm theo các triệu chứng thần kinh.
4. Kiểm soát
Vào mùa nắng cần có chế độ quản lý thích hợp về giờ giấc cho con vật làm việc và vận chuyển. Nếu bắt buộc phải cho con vật làm việc ngoài nắng thì không nên cho con vật ở lâu ngoài nắng, thỉnh thoảng phải cho con vật vào chỗ mát để nghỉ ngơi. Vào những ngày nắng gắt không nên thả rông gia súc vào thời gian 10 giờ đến 16 giờ.
Tăng cường các biện pháp chống nóng ngay từ đầu mùa như: vệ sinh chuồng trại, giảm mật độ nuôi, đảm bảo độ thông thoáng; tăng cường che chắn, làm mát chuồng nuôi, sử dụng vật liệu ít hấp thụ nhiệt để làm mái (mái ngói, mái lá …); thu gom, vận chuyển phân và chất thải ra khỏi khu vực chăn nuôi.
Vận chuyển gia súc, gia cầm tốt nhất vào lúc trời mát (buổi sáng, chiều muộn), đảm bảo độ thông thoáng và có mái che khi vận chuyển.
Tăng cường dinh dưỡng, đảm bảo khẩu phần ăn hợp lý để tăng sức đề kháng cho gia súc, gia cầm; đảm bảo cung cấp đủ nước sạch, dự trữ thức ăn xanh cho gia súc.
Cho uống giải nhiệt, bù điện giải, bù nước: T.C.K.C khi trâu bò phải làm việc nặng hoặc/ và làm việc dưới trời nắng
5. Xử lý bệnh
Nhanh chóng đưa con vật vào chỗ mát, nếu quá nặng, ngã quỵ không thể đi được phải tạo ngay bóng mát tại chỗ. Nếu lúc đang vận chuyển phải dừng xe đưa ngay vào chỗ mát.
Dùng nước dội mát toàn thân cho con vật, trước tiên dội vào vùng đầu, dội nhiều lần cho nhiệt độ hạ dần; sau đó mới dội nước lên vùng thân. Nếu có điều kiện dùng nước đá chườm vùng đầu cho con vật.
Sử dụng thuốc trợ tim và trợ hô hấp như: Caffein, Camphorate.
Cho uống hoặc tiêm thuốc hạ sốt như PARADISE Liều 1g/1-2 lít nước hoặc trộn 1-2g/1kg thức ăn hoặc dùng NASHER TOL liều: 1ml/20kg TT/ngày. Tiêm liên tục 1-2 mũi
Tiêm truyền nước sinh lý vào tĩnh mạch.
Nếu con vật có hiện tượng phù nổi, thở quá khó khăn thì cần tiến hành chính bớt máu.
Tiêm ACTIVITON tiêm liều 1 ml/5-10 kg TT để trợ sức và trợ lực cho con vật.
Cho uống giải nhiệt, bù điện giải, bù nước: T.C.K.C
Những ngày sau theo dõi tuỳ theo sự phục hồi của cơ thể con vật giảm các loại thuốc đang dùng, nếu con vật đi lại, ăn uống được chỉ cần dùng vitamin C và cho con vật nghỉ ngơi. Tiếp tục như vậy cho đến khi con vật khoẻ mạnh hoàn toàn. Đối với gia súc làm việc nên cho nghỉ ngơi thêm 4 – 5 ngày mới để làm việc trở lại.